АШМЯНЫ: Двор Навасёлкі

воскресенье, 4 февраля 2018 г.

Двор Навасёлкі

У XVI ст. Навасёлкі належалі князам Гальшанскім, ад якіх перайшлі да Радзівілаў, уладальнікаў суседніх Жупран. У пачатку XIX ст. Жупраны, Навасёлкі і Станькава (размешчана на Міншчыне) сталі ўладаннямі Караля Чапскага (н. у 1778 г.), сына Францішка і Веранікі з Радзівілаў. У 1819 г. ён прыкупіў да Навасёлак яшчэ суседні фальварак Алізава. Пасля Караля Жупраны і Навасёлкі з Алізавам аддзядзічыў яго сын Адам Чапскі (1819-1874), а затым унук Адам Ігнацы (н. у 1849 г.).

Адам Чапскі-малодшы разабраў існуючы тут дом, нікім не апісаны, і пабудаваў у Навасёлках у 1893 г. вялікі эклектычны палац, у якім налічвалася 40 пакояў і залаў. Ён быў задуманы як велікасвецкая рэзідэнцыя.

У будынку былі маленькія трохвосевыя, выгнутыя лукам выступы. Краі былі вышэй, чым астатняя забудова, накрытая гладкім сціснутым дахам. Уздоўж усяго агарода была тэраса са ступенямі ў парк, які быў пасаджаны раней, чым быў пабудаваны палац. У доме мелася старадаўняя мэбля. Сцены вылажаны кафляй і абклеены палатном і шпалерамі. Частка пакояў мела марскія замалёўкі. Апошні ўладальнік Навасёлак збіраў палотны мастакоў. З некаторых успамінаў высвятляецца, што тут была калекція Чыполы і Каналеты. Вялікую каштоўнасць мелі бібліятэка, старыя рэчы з серабра і фарфору. Рэзідэнцыя Чапскіх, самая вялікая на Беларусі, згарэла ў час 2-й сусветнай вайны.

"Памяць. Ашмянскі раён". Пераклад з польскай мовы В.Р.Бандарэвіча і К.І.Валюк ("Aftanazy. Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej. Tom 3")

Паштоўка з polona.pl

Фотаздымак з кнігі Янкоўскага "Powiat Oszmiański" ч.1

Паводле кнігі Гашкевіча "Виленская губернія. Полный списокъ населенныхъ мѣстъ со статистическими данными о каждомъ поселеніи" (1905 г.), акрамя маёнтка Навасёлкі (4819 дзесяцін зямлі) Чапскім у Ашмянскім павеце належылі: маёнтак Скірдзімы (2855), фальваркі Канстанцінава (200), Латавічы (155), Ядзвігава (140), Жупраны (137), Яніна (60), Граніца (40), Зарэчча (40), Борці (40), Луніна (40), Самасёва (20), засценкі Альгецішкі (120), Раманаўшчына (40), Асінава (40) і інш.