Вялікая верагоднасць, што будынак, у якім зараз месціцца ашмянскі краязнаўчы музей ім. Ф.К.Багушэвіча і аптэка, быў пабудаваны сям'ёй Стругач.
У фондах ашмянскага музея, у звестках пра Давіда Стругача, ужо ўзгадвалася што "он владел зданием, где теперь нынешняя аптека (продал его Химичевскому, который её и основал)", але нядаўна апублікавалі яшчэ адзін матэрыял, які гэта пацвярджае.
У артыкуле Таццяны Валянцінаўны Даўгач "Горадабудаўніцтва Ашмянаў у канцы ХVIII - пачатку ХХ ст." (зборнік навуковых артыкулаў "Ашмяншчына. Штодзённае жыццё жыхароў краю ў Х - ХХІ стст.", 2024) узгадваецца гісторыя таго, як Лейба Стругач справабаў адкрыць у доме бацькі сваёй жонкі Майсея Франк-Камянецкага гарэлачный завод. Гэта гісторыя ўжо неаднаразова публікавалася, але дадаткова да артыкула ва ўклейке быў апублікаваны план 1878 г. плаца і дома Майсея Франк-Камянецкага.
 |
| План на пабудову гарэлачнага завода ў Ашмянах (з "Ашмяншчына. Штодзённае жыццё жыхароў краю ў Х - ХХІ стст.") |
Нягледзячы на тое, што план ахоплівае не вельмі вялікі ўчастак горада, інфармацыі з яго дастаткова, каб адшукаць гэта месца.
Драўляны дом знаходзіўся ў месцы, дзе Віленская вуліца пачыналася ад гарадской плошчы, а на захад ад дома праходзіў школьны завулак. Гэта месца, таксама можна адшукаць на плане Ашмянаў 1866 г. (спасылка на план).
На гэтым месцы зараз знаходзіцца будынак ашмянскага музея. Мураваны будынак злева быў напэўна знесены яшчэ ў канцы ХІХ ст., бо на старых малюнках і фотаздымках яго няма, а на аэраздымку 1944 добра бачна, што завулак, які ішоў да яўрэйскай школы значна пашырыўся.
Цікавыя звесткі пра гэты дом, яшчэ ёсць у зборніке навуковых артыкулаў "Ашмяны і Ашмянскі раён", 2015. У артыкуле Алены Акушкі "Исторические усадьбы: путь к возрождению. Усадьба Будёновка начала ХХ в." пра гарэлачны завод у гэтым месцы адначана наступнае "Это маломощное предприятие (водочный завод) действительно начало функционировать. Но это была лишь стартовая площадка. Водочный завод Стругача функционировал только до 1880 г. Вместо завода в доме Каменецкого был открыт оптовый склад (оптовая продажа простой водки). Позже этот дом перешел в собственность жены Стугача Гинды", а таксама "О больших прибылях Стругача говорит тот факт, что в 1888 г. он построил на городской площади двухэтажный жилой каменный дом, начал строительство усадьбы в деревне Будёновка".
Трэба адзначыць, што дом, напэўна, належыў менавіта Гіндзе Стругач, якая атрымала яго ад бацькі Майсея Франк-Камянецкага (памёр у 1881 у Вільні). Напрыклад, менавіта яна адназачана як уладальніца дома ў 1894 г.
 |
| з сайта jewishgen.org |
А таксама пасля смерці Гінды ў 1923 г адзначана, што ёй належыў будынак на вуліцы Жалігоўскага (спасылка). Напэўна, гэта як раз і ёсць згадка пра будынак, дзе зараз музей, бо ў 1920-ых гг. яго адрас быў вул. Жалігоўскага дом 2.
Такім чынам, найбольш верагодна наступная гісторыя. На месцы музея раней знаходзіўся драўляны будынак Майсея Франк-Камянецкага, яго зяць Лейба Стругач на кароткі час адкрыў тут гарэлачны завод, а пасля таго як ён пабудаваў новую вялікую фабрыку на Барунскай вуліцы тут месціўся гарэлачны склад і крама. Пасля смерці Майсея будынак атрамала ў спадчыну яго дачка і жонка Лейбы Стругача Гінда. У 1888 г. сям'я Стругач пабудавала на гэтым месцы вялікі мураваны будынак. Частку гэтага будынка арандавалі пад аптэку Хамічэўскія. Пасля смерці Гінды ў 1923 г. яе сыны прадалі будынак Уладзіміру Хамічэўскаму.
