Стогоддзе паўстання 1831

16 кветня 1931 г. ў Ашмянах урачыста адзначалі стогоддзе ашмянскага паўстання 1831 г. Па горадзе вывесілі да паловы апушчаныя сцягі. Ва ўсіх храмах Ашмянаў прайшлі жалобныя набажэнствы.

У 11 гадзін адбылася імша ў ашмянскім касцёле, дзе сабралася моладзь, прадстаўнікі ўраду і ўлады на чале са старастам Віктарам Сушынскім. Ксёндз пробашч Валяр'ян Голяк адслужыў жалобнае набажэнства па загінуўшых ашмянцах 1831 г., а вікарый ксёндз Ян Мяноўскі агласіў ўрачыстую казань, пачаўшы словамі Пілігрымскага літання Адама Міцкевіча "...Przez męczeństwo obywateli Oszmiany, wyrzniętych w kościołach Pańskich i w domach, wybaw nas Panie!..."

Тэкст Litania Polska (według litanii pielgrimskiej Adama Mickiewicza)

У ашмянскай сінагозе ў 9 гадзін рабін Шмульсан Менар адслужыў малітвы ў прысутнасці дэлегацыі павятовай улады на чале з намеснікам старасты Генрыкам Сільвестровічам. Рэлігійны спеў выканаў ганаровы кантар Хонан Шнэйдар. З прамовай выступілі: рабін Шмульсан і віцэ-бурмістар Адам Стругач.

У царкве жалобнае набажэнства адбылося ў 10 гадзін у прысутнасці намесніка старасты Сільвестровіча, і таксама Юзэфа Зубеля, Каралькевіча і Л.Станкевіча.

Вечарам прайшлі ўрачыстыя мерапрыемствы ў Народным тэатры Ашмянаў. Хор гімназіі пад кіраўніцтвам А.Неміроўскай выканаў Гімны Польскія, хор дзяўчынак з агульнаадукацыйнай школы (кіраўнік Станіслаў Скаўронскі) праспяваў песні „Warszawianke”, „Żołnierz” і „Hej, Polska nie zgineła”. Вучань гімназіі Чэслаў Фірко дэкламаваў гістарычны верш „Rzeź Oszmiańska”, вучаніцы агульнаадукацыйнай школы Е.Кунцэвіч, А.Корозун і С.Тараскевіч зачыталі вершы „Żołnierz”, „Przeznaczeń chwila” i „Skarga Żmudzinów”.

З навуковым дакладам выступіў Эдвард Шчарбіцкі (браслаўскі школьны інспектар), які пад час сваёй пяцігадовай працы ў Ашмянах, першым распачаў працу над гісторыяй паўстання ў Ашмянскім павеце 1831 г., якая была апублікавана ў „Roczniku Gimnazjum Oszmiańskiego za 1926–27 r.” Выпускнік ашмянскай гімназіі Саламон Левін у сваёй працы "Удзел яўрэяў у ашмянскім паўстанні ў 1831 г." упершыню закранаў тэму ўдзелу яўрэяў у паўстанні на Літве.

Крыніца:
Газета "Słowo" №96 28.04.1931

Фотагісторыя (6)

Фотаздымак з Zbiory NAC-online. Падрабязней тут - Пажар 1930 года ў Ашмянах

Папярэднія фотагісторыі 1 2 3 4 5

Прыватная жаночая прагімназія Дуброўскай у Ашмянах

Прыватная 4-х класная, з правамі для навучэнцаў. Знаходзілася на Жупранскай вуліцы ў доме Асвецымскага. Створана ў 1907 г. з прыватнага вучылішча, адкрытага ў 1906 г. Навучэнцаў каля 50-60 чал.

Службовыя асобы прагімназіі:

Зялёным колерам пазначаны асобы, якія таксама працавалі ў гарадскім (павятовым) вучылішчы.

Дарэчы, Марыя Райнольдаўна Касабудская пасля яшчэ працавала ў ашмянскай гімназіі ім. А.Снядэцкага (1920-1931 гг.).

Яшчэ, можна выказаць здагадку, што Яўгенія Васільеўна Каменская - пляменніца жонкі Якуба Коласа Марыі Дзмітрыеўны Каменскай, якая мела брата Васіля.

Самыя вялікія будынкі раённых і гарадскіх улад

Будынак ашмянскіх раённых улад, на фоне забудовы горада, вылучаецца незвычайна вялікімі памерамі. Такі будынак больш пасаваў бы для абласнога цэнтра, або горада-стотысячніка, чым для Ашмянаў, дзе на момант яго пабудовы жыло ўсяго каля 12 тысяч чалавек.

Ашмянск раённы выканаўчы камітэт

І калі разгледзіць усе будынкі гарадскіх і раёных улад у Беларусі, то на самой справе атрымліваецца, што ашмянскі гмах РайВыканКама адзін з самых буйных. Так у Беларусі ўсяго 7 уладных будынкаў гарадскога і раёнага ўзроўня якія маюць больш за 5 паверхаў:

Слуцк (раённыя)	Бабруйск (гарадскія)	Глыбокае (раённыя)
Баранавічы (раённыя)	Брэст (гарадскія)	Слонім (раённыя)

Таму можна казаць, што ашмянскі будынак самы высокі сярод РайВыканКамаў і ГарВыканКамаў у Гродзенскай вобласці (2 - Слонім, 3 - Шчучын). Сярод усіх уладных будынкаў вобласці ён саступае толькі гродзенскаму ВоблВыканКаму. Якое месца ён займае ён у Рэспубліке вызначыць складаней, але ў дзесятку самых высокіх ён дакладна уваходзіць.

Вось усе РайВыканКамы Беларусі: